Peter van Dongen (Amsterdam, 1966) mag dan op moment van schrijven 57 jaar oud zijn, zijn carrière als tekenaar loopt inmiddels al 40 jaar. Onlangs is het overzichtswerk Voldongen – 40 jaar werk verschenen bij Concertobooks.
Door Martijn Douma
Het 304 pagina’s tellende boek geeft een uitgebreide blik op Van Dongens werk, met de nodige toelichting erbij. Ook geeft het een beeld van zijn familiegeschiedenis, en licht de striptekenaar een aantal van zijn projecten toe. De boekverzorging was in handen van Rob Westendorp, Martijn Daalder verzorgde de redactie en teksten.
Jong talent
In het voorwoord vertelt reclame- en striptekenaar Willem Vleeschouwer (1950) hoe hij en zijn gezin kennismaakten met Van Dongen, die toen 14 of 15 moet zijn geweest. De eerstvolgende bladzijde bevat een pagina die de jongeling destijds heeft getekend. Wat gelijk opvalt is het talent dat van het papier afspat: als je de tekeningen vergelijkt met hoe hij nu tekent valt er uiteraard nog genoeg op aan te merken. Maar voor een jongen van die leeftijd is het zeer knap gedaan.
Klare Lijn
Van Dongens werk valt onder de Klare Lijn, net als dat van Hergé, de tekenaar van Kuifje. Voor wie niet weet wat dit inhoudt: een allesomvattende definitie van de Klare Lijn is er niet, maar “heldere, overzichtelijke plaatjes, gerealiseerd in een strakke lijnvoering” en “tekeningen met contourlijnen, die met vlakke kleuren worden ingevuld” komen aardig in de richting.
Minutieuze werkwijze
De tekenkunst van Van Dongen is te typeren als nauwgezet, zeer gedetailleerd en historisch goed onderbouwd. We lezen dat hij ook zeer gestructureerd te werk gaat: alles moet stap voor stap. Van découpage op postzegelformaat naar leesbare versie op A4, gevolgd door een potloodschets die uiteindelijk geïnkt wordt. Deze stappen worden geïllustreerd aan de hand van meerdere pagina’s, die gaan van basiskrabbels naar het eindresultaat. Een fascinerend gezicht.
Rampokan
Zijn steeds sterker wordende band met Indonesië komt in een groot deel van Van Dongens werk terug. Het tweeluik Rampokan, waar hij in 1990 aan begint, is inmiddels een klassieker geworden. Het gaat over de Nederlandse soldaat Johan Knevel, die tijdens de koloniale oorlog deserteert en de identiteit van een door hem gedode communist aanneemt. Voor beide delen afzonderlijk, Java en Celebes, werd Van Dongen de Stripschappenning toegekend, die hij in 1991 al won voor Muizentheater, een cyclus over twee Amsterdamse broertjes ten tijde van de crisis.
Ziel
Voldongen biedt niet alleen een fraai overzicht van het oeuvre van Peter van Dongen, het geeft ook een inkijkje in zijn ziel. Er stroomt Chinees/Ternataans, Indisch, Duits en Nederlands bloed door zijn aderen. Vooral de eerste twee hebben sterke aantrekkingskracht op de geboren Amsterdammer. Hij gaat nader in op wat het voor hem betekent om roots te hebben die deels aan de andere kant van de wereld liggen, iets waar hij pas na zijn jeugd onderzoek naar gaat doen. Het gaat steeds meer leven naarmate hij zich erin verdiept en de regio bezoekt. ‘Indonesië is niet mijn land, maar ik voel me welkom, thuis.’ zegt hij hier nu over.
Nederlands-Indië
Maar de band met Indonesië gaat verder dan alleen zijn eigen verhaal: Van Dongen tekent een reeks omslagen voor de autobiografische romans van Ernst Jansz (oprichter van Doe Maar), die zelf ook Indonesische roots heeft. En hij maakt een vrije bewerking van Familieziek, de autobiografische roman van Adriaan van Dis, over diens jeugd in een gezin met een sterke link met Nederlands-Indië.
Blake & Mortimer
Wanneer Peter van Dongen en Teun Berserik in 2015 de opdracht tot het tekenen van een nieuw album in de klassieke reeks Blake & Mortimer weten te bemachtigen, wordt er een nieuw hoofdstuk geopend. In 2018 verschijnt De Vallei der Onsterfelijken, het 25e album in de reeks, op scenario van Yves Sente (Ukkel, 1964). Het wordt heel goed ontvangen en betekent de doorbraak van het tekenaarsduo in de Franco-Belgische stripwereld.
Genieten
Net als Willem Vleeschouwer ben ik zelf vooral fan van de tekenstijl die geassocieerd wordt met het weekblad Robbedoes van weleer. Maar eerlijk is eerlijk: ik heb enorm genoten van de prachtige tekeningen in dit dikke boek. Wát een pracht en praal! Mocht ik ooit een pagina of tekening van Van Dongens hand kunnen bemachtigen, dan gaat ie zonder meer aan de muur. Dat Peter van Dongen in 2018 de Stripschapprijs heeft gewonnen, de oeuvreprijs van Het Stripschap, is dubbel en dwars verdiend.
Een diepe buiging dus voor de kwaliteiten en het talent van Peter van Dongen, maar ook voor zijn harde werken. Voldongen is een machtig boek met weergaloos tekenwerk. Om uren van te genieten!
Voldongen – 40 jaar werk
Tekeningen: Peter van Dongen
Boekverzorging: Rob Westendorp
Redactie en teksten: Martijn Daalder
Uitgeverij: Concertobooks
304 pagina’s / hardcover / € 49,95
